Mapy faksymilowe (część 2)

Dodane dnia 11 Maj 2017 r.

W tym artykule napiszę, jak wykorzystać mapę synoptyczną (MSL) do określenia siły i kierunku wiatru. Może ktoś zapyta, po co określać siłę i kierunek wiatru na podstawie mapy, czy nie lepiej ściągnąć gotową prognozę pogody? Oczywiście, że lepiej, tylko nie zawsze jest to możliwe. Zwłaszcza kiedy rejs przebiega z daleka od brzegu lub w miejscach, w których dostępność prognoz pogody jest bardzo ograniczona.

W takich sytuacjach często trzeba korzystać z różnych dostępnych materiałów przy prognozowaniu siły i kierunku wiatru oraz niekorzystnych zjawisk pogodowych. To wszystko po to, aby bezpiecznie dotrzeć do celu oraz nie narażać załogi i jachtu na zbędne ryzyko.

Zacznę od krótkiego wyjaśnienia kilku pojęć:

Poziomy gradient baryczny – określa różnicę ciśnienia w hPa przypadającą na odległość 60 Mm (inaczej 1°). Dla przykładu jeśli wyliczymy, że na odległości 60 Mm ciśnienie spadło na jednym obszarze o 5 hPa, a na drugim o 10 hPa, to odpowiednio poziomy gradient baryczny wynosi 5 i 10 hPa. Im większy gradient baryczny, tym izobary są bardziej zagęszczone, czyli mocniej wieje. W naszym przykładzie wiatr będzie silniejszy na drugim obszarze.

Siła gradientu ciśnienia powoduje przepływ powietrza od obszaru ciśnienia wyższego do niższego.

Siła tarcia wywiera wpływ na przepływ powietrza w warstwie granicznej (przyziemnej). W zależności od szorstkości podłoża siła tarcia wpływa na odchylenie kierunku przepływu powietrza i jego siłę. W takich samych warunkach pogodowych w lesie wiatr będzie wiał słabiej niż nad morzem.

Wiatr geostroficzny – występuje na takiej wysokości troposfery, gdzie nie ma wpływu siła tarcia. Siły gradientu i Coriolisa się równoważą. Wiatr wieje równolegle do izobar, niższe ciśnienie (na półkuli północnej) znajduje się po lewej stronie.

Wiatr rzeczywisty (wiejący nad powierzchnią morza lub lądu) – powstaje w wyniku działania sił gradientu, Coriolisa i tarcia. Wektor prędkości wiatru tworzy pewien kąt z izobarami (w zależności od siły tarcia) – średnio nad lądem ok. 30°, a nad morzem ok. 15°. Na półkuli północnej niższe ciśnienie znajduje się po lewej stronie wektora prędkości wiatru.

Wiatr gradientowy – w warstwach troposfery wieje pod wpływem wzajemnego oddziaływania sił: gradientu, Coriolisa i odśrodkowej. W niżu na półkuli północnej wieje wzdłuż izobar kołowych i przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. W wyżu zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Stabilność atmosfery – stan równowagi chwiejnej, obojętnej, stabilnej. Temat szeroki. W skrócie można powiedzieć, że jeśli atmosfera znajduje się w stanie równowagi chwiejnej, powstają silne prądy konwekcyjne powodujące rozwój chmur kłębiastych. Temu zjawisku mogą towarzyszyć silne podmuchy wiatru i szkwały. Chmury warstwowe związane są raczej z pozostałymi stanami atmosfery.

Więcej na ten temat można przeczytać w Jachtingu 7/2016. Dostęp on-line do całego numeru tutaj w cenie 9.90 PLN.

Fot. arch. autora, Dobromira Matelak